پیش بینی مصرف مواد در نوجوانان بر اساس شاخص‌های خطرساز و محافظت کننده پیشگیری فردی، خانوادگی، همسالان و محل سکونت

مقدمه: این پژوهش به منظور بررسی پیش ‌بینی پذیری مصرف مواد توسط نوجوانان بر اساس عوامل خطرساز و محافظت کننده فردی، خانوادگی، مدرسه‌ای، دوستان و محله زندگی اجرا شده است. روش: گروه نمونه 698 دانش آموز دوره‌ی متوسطه 19-14 سال (366 پسر و 332 دختر) بودند که به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از مقیاس پیشگیری از مصرف مواد نوجوانان اندازه‌گیری و به وسیله آماره‌های رگرسیون لوجستیک دو ارزشی و تحلیل واریانس تحلیل شدند. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاکی از آن بود که عوامل فردی شامل کنترل تکانه، برون‌ریزی خشم، هوش هیجانی درون فردی و بین فردی پیش بینی کننده معنی‌داری از مصرف مواد در دانش آموزان بودند و اما وضعیت تحصیلی و نگرش مذهبی دانش آموزان اثر پیش بینی کنندگی معنی‌داری نداشت. میزان خطرپذیری مصرف مواد در بین دانش آموزان مصرف کننده سیگار بالاتر بود. از میان عوامل خانوادگی، دلبستگی ایمن به پدر و مادر، اثر پیش بینی کنندگی معنی‌داری داشت و میزان خطرپذیری مصرف مواد در بین دانش آموزانی که اعضاء درجه یک خانواده مصرف کننده مواد بودند، بالاتر بود. از میان عوامل مربوط به مدرسه و دوستان، وضعیت تحصیلی دوستان، نگرش دوستان به مواد، نگرش به مدرسه اثر پیش بینی معنی‌داری در مصرف مواد توسط دانش آموزان داشت و میزان خطرپذیری مصرف مواد در بین دانش آموزانی که دوستان آنها مصرف کننده سیگار و مواد بودند، بالاتر بود. با توجه به عامل محله سکونت نتایج نشان داد که میزان خطرپذیری مصرف مواد در بین دانش آموزانی که شاهد مصرف مواد در محله سکونت خود بودند، بالاتر بود و تفاوت معنی‌داری بین دختران و پسران از نظر شاخص کلی عوامل خطرساز و محافظت کننده پیشگیری از مصرف مواد وجود داشت. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، می‌توان گفت که مصرف مواد توسط نوجوانان یک پدیده چند علیتی است و برای هر گونه مداخله پیشگیری در این خصوص توجه به عوامل فردی، خانوادگی، مدرسه، دوستان و محیط زندگی بایستی توأمان باشد. با توجه با بالاتر بودن میزان عوامل خطرساز مصرف مواد در پسران در مقایسه با دختران، توجه خاصی باید به تفاوت‌های جنسیتی در مداخلات پیشگیری اعمال گردد.